Op dinsdag 15 januari 2018 stemde het Britse Lagerhuis de Brexit-deal die Theresa May met Brussel overeenkwam weg met een uitslag van 202 stemmen voor en 432 tegen. Wat er vervolgens zal gaan gebeuren weet nog niemand. Tot 21 januari 2019 heeft premier May de tijd om een plan B voor te stellen, waarvan de inhoud eveneens onduidelijk is. Met het verwerpen van de deal is ook de transitieperiode, waarin werd vastgelegd dat tot eind 2020 alles bij het oude zou blijven, verworpen. Hoewel een gevreesde harde Brexit nog geen feit is, zullen de gevolgen van de no-deal al op korte termijn zichtbaar kunnen worden in vooral de havengebieden: als gevolg van in te voeren douanecontroles bestaat de vrees voor verkeerschaos, lange wachtrijen en overvolle parkeerplaatsen. Ook is het ontstaan van een tekort aan vergunningen realistisch.
Verkeershinder
Cijfers van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland laten zien dat het Verenigd Koninkrijk na Duitsland en België het voor ons belangrijkste exportland is, in 2017 goed voor in totaal 237.000 ritten. Vooral in Rotterdam, veruit de grootste haven, worden de ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk daarom met de nodige zorg gevolgd. De no-deal kan namelijk betekenen dat er douaneheffingen en controles voor vrachtverkeer van en naar het Verenigd Koninkrijk komen. De kans is aanzienlijk dat dit bij de op Engeland gerichte ferryterminals leidt tot lange wachtrijen, als blijkt dat wegvervoerders en exporterende bedrijven hun papieren niet of niet volledig in orde hebben. Deze terminals hebben nooit eerder met grootschalige douanecontroles te maken gehad. Ook worden lange files op snelwegen en provinciale wegen rondom de havengebieden voorspeld. Duizenden vrachtwagens rijden hier dagelijks af en aan en zijn afhankelijk van een goede doorstroom.
Parkeerplaatsen
In het geval van grote opstoppingen zou bovendien de parkeerruimte op de terminals te beperkt zijn. Transport en Logistiek Nederland (TLN), de ondernemersorganisatie voor wegtransportbedrijven en logistiek dienstverleners, is in gesprek met verschillende overheden om extra parkeerplaatsen voor wachtende vrachtwagens mogelijk te maken. Een parkeerplaats op deze schaalgrootte is niet zomaar aangelegd. Er zullen locaties aangewezen moeten worden, waarbij grondeigendommen een rol kunnen spelen. Bovendien zullen de parkeerplaatsen feitelijk aangelegd moeten worden, om nog maar te zwijgen over de eventuele planologische inpassing die daarmee gemoeid kan zijn.
Vergunningen
Verder betekent een no-deal-Brexit dat de Eurovergunning die nodig is voor beroepsgoederenvervoer over de weg, niet langer geldig is voor vervoer tussen het Verenigd Koninkrijk en onder meer Nederland. Een alternatief is het aan vervoersondernemingen verlenen van zogenaamde CEMT-vergunningen. Met deze vergunningen kunnen goederen- en beroepstransporten worden uitgevoerd tussen de 44 bij de 'Conferentie van Europese Ministers van Transport' aangesloten landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk. Probleem is echter dat CEMT-vergunningen schaars zijn en Nederland hiervan maar een beperkt aantal kan verdelen: 150, welk aantal door het gebruik van schone auto’s kan oplopen tot maximaal 1700. De Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie (NIWO) werkt op dit moment aan een beleidsregel die moet verduidelijken hoe de schaarse CEMT-vergunningen op een transparante en objectieve manier moeten worden verdeeld over de aanvragen.
Welke scenario’s zijn mogelijk?
Rijkswaterstaat werkt aan een landelijk plan om het verkeer in goede banen te leiden. De komende weken heeft Rijkswaterstaat daarvoor aparte sessies gepland voor de vijf betrokken havens: Europoort, Vlaardingen, Hoek van Holland, IJmuiden en Vlissingen. Daarna wordt er een samenhangend verkeersplan gemaakt.
Wellicht lukt het premier May om met een verlenging van de onderhandelingen haar deal toch nog op één of andere manier door het parlement te krijgen, in die extra tijd een tweede referendum te organiseren óf te kiezen voor een nieuw model. Bijvoorbeeld lid worden van de Europese Economische Ruimte, in navolging van Noorwegen.
En dan is er ook nog het niet-bindende advies van het Europees Hof van Justitie van 4 december 2018: het Verenigd Koninkrijk kán de exitprocedure nog eenzijdig intrekken. Ondanks dat de Britse overheid niet de intentie lijkt te hebben de Brexit stop te zetten, is die mogelijkheid er (onder voorwaarden) wel en is unanieme goedkeuring van de andere EU-landen daarvoor in elk geval niet nodig.
Kortom: allerlei mogelijke richtingen die we nog moeilijk kunnen voorspellen. Vooralsnog stapt het Verenigd Koninkrijk op 29 maart 2019 uit de Europese Unie. Vanaf dat moment zullen de verbindingen met het land een buitengrens van de Europese Unie zijn, met voor Nederland ongetwijfeld merkbare gevolgen.
