Home Kennis Milieuovertreding door failliet bedrijf? Curator niet in persoon aansprakelijk voor kosten uitvoering bestuursdwang

Milieuovertreding door failliet bedrijf? Curator niet in persoon aansprakelijk voor kosten uitvoering bestuursdwang

2 maart 2020
Edward Brans
en
Katrien Winterink

Bedrijven kunnen milieuovertredingen begaan. Een faillissement van een dergelijk bedrijf betekent uiteraard niet altijd dat er vanwege het faillissement aan die overtreding een einde komt. Wanneer de overheid besluit om ter bescherming van onder meer het milieu tot handhaving over te gaan en een last onder bestuursdwang op te leggen aan de curator, rijst de vraag wie de kosten van de uitvoering van de bestuursdwang moet betalen indien de curator besluit geen uitvoering te geven aan de last en de overheid dit doet. Wat mag, gegeven de veelal na faillissement aanwezige beperkte financiële middelen, van de curator worden verwacht? En wanneer een curator als beheerder van de boedel onvoldoende maatregelen neemt, is deze dan (ook) in persoon aansprakelijk? Hierover schept de Afdeling duidelijkheid in een uitspraak van 26 februari 2020.

Waar ging de zaak over?

Tijdens een inspectie treft de Omgevingsdienst Groningen op de locatie van de failliet verklaarde olieafvalverwerker North Refinery twee lekkages aan. Uit leidingen stroomt een oliefractie, waardoor de bodem verontreinigd raakt en is geraakt. Volgens het college heeft de betrokken curator onvoldoende maatregelen genomen om de lekkages te beëindigen en om bodemverontreiniging te voorkomen en te beperken. Om verdere milieuschade en gevaar voor de gezondheid te voorkomen legt het college het inmiddels failliete bedrijf, de curator q.q. en de curator in persoon vervolgens een last onder bestuursdwang op. In de last is bovendien aangekondigd dat, indien de last niet wordt uitgevoerd, de kosten van de sanering worden verhaald op (de boedel van) het bedrijf en op de curator in persoon.

Hoewel de curator vervolgens maatregelen neemt, constateert de Omgevingsdienst op enig moment dat een lekbak overloopt en een andere dreigt over te lopen. Daarop past het college bestuursdwang toe door twee lekbakken te legen en de inhoud ervan af te voeren en te laten verwerken. Nu de kosten hiervan nog niet zijn betaald stelt het college vervolgens dat niet uitgesloten is dat het de kosten alsnog in persoon zal verhalen op de curator. Aangezien de kosten van bestuursdwang uitsluitend op een overtreder kunnen worden verhaald, blijkt hieruit dat het college ook de curator in persoon als overtreder aanmerkt.

Is dit terecht?

Oordeel Afdeling

Nee, oordeelt de Afdeling in hoger beroep.

Met een faillissement verliest de rechtspersoon de zeggenschap over het vermogen. Een curator beheert vanaf het moment van faillietverklaring de boedel en probeert daaruit zoveel mogelijk schulden van de onderneming te betalen. In de hoedanigheid van curator is deze persoon ook verantwoordelijk voor de nakoming van de uit milieuwetgeving voortvloeiende verplichtingen die komen kijken bij het beheren van die boedel. Dit betekent dat een curator overtreder van milieuregelgeving kan zijn. Het kan in zo’n geval zijn dat de boedel de kosten van bestuursdwang moet betalen.

Echter kan de curator niet los van zijn hoedanigheid als curator overtreder zijn. De curator als persoon vertegenwoordigt de boedel niet en kan geen overtreder zijn in de zin van artikel 5:1, tweede lid, van de Awb (“degene die de overtreding pleegt of medepleegt").

Artikel 51 van het Wetboek van Strafrecht ziet op overtredingen begaan door een rechtspersoon of een met een rechtspersoon gelijkgestelde entiteit. Een faillissementsboedel valt hier niet onder, aldus de Afdeling. Dat de curator als beheerder van de boedel feitelijk leiding aan een verboden gedraging zou hebben gegeven, is daarbij niet van belang.

Kortom, een curator kan niet in persoon als overtreder in de zin van artikel 5:1, tweede lid, van de Awb, of artikel 51, tweede en derde lid, van het Wetboek van Strafrecht worden aangemerkt. Het college kon de curator in die hoedanigheid een boete opleggen, maar niet de curator persoonlijk.

Raadpleeg hier de volledige uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State van 26 februari 2020.

Lees ook het artikel van E.H.P. Brans en J.H. van der Weide in De Gemeentestem. ‘Faillissement en milieu. Waartoe is de curator gehouden na faillissement van de onderneming?’

Het artikel is te verkrijgen via deze link.