De inwerkingtreding van de Omgevingswet zal belangrijke gevolgen hebben voor de waterbeheerders van ons land. Door middel van een reeks blogberichten laten wij u kennismaken met het in de Omgevingswet geïntroduceerde projectbesluit, dat het projectplan van artikel 5.4 Waterwet zal vervangen.
In dit tweede deel van onze blogreeks bespreken we het huidige projectplan en de projectprocedure van de Waterwet. Het projectplan is nog regelmatig onderwerp van interessante jurisprudentie van de Afdeling. Nu het projectbesluit in de Omgevingswet deels gebaseerd is op het huidige projectplan, is actuele kennis van het projectplan een must voor een goed begrip van het projectbesluit en de daarmee gepaard gaande wijzigingen.
Wat is het projectplan?
Het projectplan is hét aangewezen instrument voor de waterbeheerder om grote projecten aan waterstaatswerken uit te voeren. Het projectplan vormt de basis voor het project. Hierin staat het werk beschreven en de wijze waarop het zal worden uitgevoerd. Dit instrument dient door de waterbeheerder te worden gebruikt bij aanleg of wijziging van een waterstaatswerk.
Sinds de inwerkingtreding van het de Waterwet in 2009 is het projectplan veelvuldig ingezet. Voornamelijk voor de aanleg en wijziging van waterkeringen. Zo is de kustversterking voor Zwakke Schakels Noord-Holland op basis van een projectplan uitgevoerd door beheerders Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Rijkswaterstaat. Ook voor realisatie van het Ruimte voor de Rivier-programma is gebruik gemaakt van projectplannen, onder andere voor de projecten IJsseldelta-Zuid, Tollewaard, Lekdijk Vianen en Kribverlagingen Waal. Daarnaast kan gedacht worden aan het programma Stroomlijn, de verlegging van de sluis Eefde en uitvoering van kleinere GGOR-maatregelen.
Voor welke projecten kan of mag het projectplan worden gebruikt?
Op grond van artikel 5.4, eerste lid, Waterwet is het gebruik van een projectplan verplicht bij aanleg of de wijziging van een waterstaatswerk door of vanwege de beheerder:
“De aanleg of wijziging van een waterstaatswerk door of vanwege de beheerder geschiedt overeenkomstig een daartoe door hem vast te stellen projectplan. Met de aanleg of wijziging van een waterstaatswerk wordt gelijkgesteld de uitvoering van een werk tot beïnvloeding van een grondwaterlichaam."
• Door of vanwege de beheerder:
Het projectplan is een instrument dat exclusief door de waterbeheerder kan worden gebruikt. De waterbeheerder is in artikel 1.1 van de Waterwet omschreven als het bevoegde bestuursorgaan van het overheidslichaam belast met het beheer. Dit zijn de minister van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) en het waterschap. Andere bestuursorganen zoals een gemeente, of (rechts)personen zoals projectontwikkelaars, kunnen geen gebruik maken van een projectplan.
• Aanleg of wijziging:
Met ‘aanleg of wijziging’ worden blijkens de toelichting bij de Waterwet alleen werkzaamheden bedoeld die zorgen voor een wijziging van de normatieve toestand van een waterstaatswerk, zoals vastgelegd in de legger (wijziging van de richting, vorm, afmeting of constructie). Bij onderhoud of herstelwerkzaamheden aan het waterstaatswerk hoeft daarom meestal geen projectplan te worden opgesteld.
• Waterstaatswerk:
Onder een waterstaatswerk wordt verstaan: een oppervlaktewaterlichaam, bergingsgebied, waterkering of ondersteunend kunstwerk (artikel 1.1 Waterwet). De uitvoering van een werk tot beïnvloeding van een grondwaterlichaam wordt gelijkgesteld aan de aanleg of wijziging van een waterstaatswerk, zo blijkt uit artikel 5.4, eerste lid, Waterwet. Ook voor een dergelijk werk moet daarom een projectplan worden opgesteld.
Als op de aanleg of wijziging van een waterstaatswerk de Tracéwet of de Spoedwet wegverbreding van toepassing is, of een provinciaal- of Rijksinpassingsplan wordt vastgesteld op grond van de Wet ruimtelijke ordening, wordt geen projectplan vastgesteld. In die gevallen is er een andere procedure van toepassing waarin het waterbelang voldoende in de besluitvorming wordt betrokken. Om samenloop te voorkomen gaan deze andere instrumenten voor.
Wat wordt in het projectplan opgenomen?
Een projectplan is in beginsel vormvrij. Artikel 5.4 Waterwet bevat een aantal minimale inhoudsvereisten. Daarnaast vloeit een aantal vereisten voort uit de overige artikelen van de Waterwet, de Algemene wet bestuursrecht en de jurisprudentie van de Afdeling. Het projectplan bevat in ieder geval:
